Guatemala

Antigua a Marchnad Chichicastetango.
Dyma ni wedi cyrraedd Guatemala - ein gwlad olaf yng Nghanolbarth America. (Wel, mi ryden ni yn mynd i El Salvador yr wythnos nesaf i ddal awyren i L.A, ond dyden ni ddim am dreulio mwy o amser na sydd raid yno gan fod pawb yn dweud ei fod yn berryg. Mae teithiwyr yn dweud ein bod am gael ein lladd yno. Mae pobl o El Salvador yn dweud ein bod yn mynd i gael ein lladd yno. Mae hyd yn oed gweinidog twristiaeth El Salvador yn dweud wrth bobl gadw draw...! Os ydech chi wedi bod yn El Salvador, ac yn anghytuno, gadewch i mi wybod.)

Mi ddothon ni yn syth o Honduras i´r ddinas hardd, Antigua. Mae´n daclus, yn cosmopolitan, yn llawn bwytai neis a bars trendi. Ond wrth gwrs dydio ddim yn cynrychioli´r Guatemala ´go iawn´. Dyma ddinas i´r twristiaid.

Mi ddalion ni fws i farchnad, ddwyawr a hanner i ffwrdd - marchnad enfawr yn Chichicastechango (allwch chi ddweud hynna heb chwerthin?), lle mae pobl o ar hyd a lled y wlad yn dod ddwywaith yr wythnos i werthu a phrynu crefftau o bob math. Roedd pobl yn crwydro´r strydoedd rhwng y marchnadoedd yn trio gwerthu pob math o bethau - machettes, cnau, ieir, cerrig, mwstashys plastig allan o gracyrs... Mi brynes i glamp o fag enfawr, ac yna prynu llond lle o bethau i lenwi`r bag. Mae`n rhaid i mi gario popeth rwan am fis arall, ond mi fyd o werth o - gan fod crefftau Guatemala yn hyfryd.



Llosgfynydd Pacaya.
Ar Fai`r 28ain, cwta ddau fis yn ol, mi ffrwydrodd llosgfynydd enfawr Pacaya ar gyrrion Antigua. Yn lwcus, dim ond un dyn gafodd ei ladd, er gwaetha`r ffrwydriad anferth, ond fe orchuddiwyd trefi cyfagos, gan gynnwys Antigua, gan gawod o lwch.

Ddoe, mi athon ni ar drip i weld y llosgfynydd, a dyma un o´r pethau rhyfeddaf dwi wedi ei weld yng Nghanolbarth America. Fe´n gollyngwyd ni tua 5km oddi-wrth waelod y llosgfynydd, ac i bob cyfeiriad roedd twmpathau duon enfawr fel afonydd uchel - sef y lafa wedi oeri. Roedd yr afonydd lafa wedi caledu yn gerrig - rhai enfawr a rhai bychain. Roedd y ffurfiant du yma´n ymestyn mor bell a´r gorwel mewn rhai mannau, a channoedd simneai mwg i´w gweld yn codi o´r lafa lle roedd y garreg i dal i losgi.

Yna mi gawson ni ddringo i dop un o´r afonydd, a mentro i grombil y lafa. Roedd yn anodd cerdded ar y cerrig, roedden nhw´n rhydd ac yn sgrialu i bob man, ac yn teimlo chydig fel cerdded ar bolysteirin gan fod y cerrig yn ysgafn ysgafn ac yn gwichian dan draed. Bob yn hyn a hyn roedden ni´n pasio drwy ddyffryn poeth poeth yn y mynydd lafa, a roedd yn rhaid i ni fynd yn gyflym gan fod ein coesau yn llosgi a´n bod ni ofn i´n sgidiau doddi!

Roedd tonnau gwres i bob cyfeiriad yn codi o´r cerrig du, fel ffordd darmac mewn tywydd poeth. Mewn un darn mi welson ni ddarn oedd yn dal i losgi, a´r tan coch yn dal llygad ynghanol y mor o gerrig lafa du.

Roedd yna olgau drwg ymhobman achos fod sylffwr o´r llosgyfynydd yn dal i losgi o´r cerrig.

Mi gerddon ni am oriau ynghanol y labyrinth lafa, a mwg a cherrig i´w weld i bob cyfeiriad.



Yn sydyn, mi glywson ni swn BANG enfawr, fel swn drws car yn clepian, ond ei fod yn andros o gar mawr! Roedd y swn yn dod o gyfeiriad y llosgfynydd. Mi rewodd pawb, a troi i syllu tuag at gopa Pacaya. O fy Nuw, roedd y llosgfynydd ar fin ffrwydro eto, a ninnau heb yr un syniad pa ffordd i redeg. Ond dyma ein guide yn dechrau chwerthin (diolch byth). A dyma i chi guide rhyfedd iawn oedd o hefyd. Dyn bach bach efo handbag gwlan, a barf fechan finiog, a smoc yn ei law drwy`r daith, a chap pig. Roedd o´n meddwl ei fod yn siarad Saesneg, ond doedd o ddim mewn gwirionedd. Roedd o´n ein galw ni yn "Team Pumas" ond fod o´n ynganu Pumas fel PWMAS. Roedd o´n gweiddi o ryw dwll yn y lafa bob yn hyn a hyn "Vamos, PWMAS, come aqui, hay mas lava, you esta bien, si?", yn ei ´Saesneg´gorau! Roedd o fel ryw blentyn bach ar fore ´Dolig, yn edrych fel nad oedd o rioed wedi gweld y llosgfynydd erioed o´r blaen, er ei fod yn guide ers blynyddoedd. Roedd o fel wiwer fach yn hel cerrig fel cnau, yn neidio o un pentwr lafa i bentwr arall, cyn diflanu i ddyfryn du, a neidio o dwll arall, i gyd gan weiddi ar y PWMAS i´w ddilyn o.

Ond yn ol i´r GLEC fawr. Dyma´r guide yn dechrau chwerthin. "BOOM, PWMAS!! BOOM!" medde fo, yn dal i chwerthin tra oedden ni i gyd yn crynu yn ein sgidiau poeth. "Pacaya says BOOM!" medde fo eto. Wel mi roedden ni´n gwybod fod llosgfynydd Pacaya newydd fynd BWM, dyna oedd ein pryder. "A ddylsen ni redeg?", "i pa gyfeiriad?". Ond doedd dim lafa ar ei ffordd i lawr y mynydd y tro hwn - roedd yn naturiol fod y llosgfynydd yn ffrwydro ar raddfa fechan bob yn hyn a hyn - gan dagu llond awyr o fwg du oí grombil. Ac yn wir, fe lenwodd yr awyr uwchben Pacaya hefo cymylau llwyd a du, a ninnau´n hanner poeni yn hanner syfrdannu.




Ond dyma ni´n ol yn un darn, a´n sgidiau yn dal yn gyfa. Felly mi ellir dweud fod peips dwr capel Peniel yn boethach na lafa llosgfynydd Pacaya yn Guatemala, Sion.